2-Bakara Suresi 178. Ayeti Kerime Mealleri ve Tefsiri
Ö. NASUHİ BİLMEN MEALLERİ VE TEFSİRİ : 'Kur'anı Kerimin Türkçe Meali Alisi ve Tefsiri' |
| Ö NASUHİ BİLMEN MEALİ: |
Ey mü´minler! Maktuller hakkında sizin üzerinize kısas farz olmuştur. Hür ile hür, köle ile köle, kadın ile kadın kısas edilir. Fakat hangi bir katil için kardeşi tarafından bir şey affedilirse ma´ruf olan emre ittiba etmeli ve ona da (diyeti) güzellikle edada bulunmalıdır. Bu Rabbiniz tarafından bir hafifletme ve bir rahmetir. Artık bundan sonra tecavüzde bulunursa onun için elîm bir azap vardır. |
| Ö NASUHİ BİLMEN TEFSİR MEALİ: |
Ey mü'minler!. Öldürülenler hakkında sizin üzerinize kısas farz olmuştur. Hür ile hür, köle ile köle, kadın ile kadın kısas edilir. Fakat hangi bir katil için kardeşi tarafından bir sev affedilirse mâruf olan emre ittiba etmeli ve ona da -diyeti- güzellikle edada bulunmalıdır. Bu Rabbiniz tarafından bir hafifletme ve bir rahmettir. Artık bundan sonra tecavüzde bulunursa onun için elem verici bir azap vardır. |
Ö NASUHİ BİLMEN TEFSİRİ:
'Kur'anı Kerimin Türkçe Meali Alisi ve Tefsiri' |
Bu âyeti kerime İslâm hukukunun ceza hususunda ne kadar mutedil, adaletli, eşitliği gözetir olduğunu göstermektedir. Hıristiyanlarca katillerin affedilmeleri bir vecîbe gibidir. Yahudilerce katillerin affı caiz olmayıp mutlaka katledilmeleri lâzımdır. Vaktiyle bir kısım müşrik kabileler de çok kere bir şahıs karşılığında birçok şahısları öldürürlerdi. Özellikle eşraftan saydıkları bir maktul karşılığında katilin mensup olduğu bir kabilenin hayatına kasteder, hepsini öldürmek isterlerdi. Bütün bunlar ifrat ve tefrittir, adalete, eşitliğe aykırıdır. Binaenaleyh İslâm şeriatı bu hususta hikmet ve menfaata riâyet etmiş büyük bir adalet göstermiş, cemiyet hayatına pek güzel bir intizam ve denge getirmiştir. Evet buyruluyor ki, (Ey İman edenler!.) ey İslâmiyet i kabul edip hükümlerine itaat edenler! (Öldürülenler hakkında üzerinize kısas yazılmıştır) yani başkalarını haksız yere kasden öldürdüğünüz takdirde sizin de öldürülmeniz farz kılınmıştır. Buna ilâhî hüküm lâyik olmuştur. Şöyle ki: (Hür kimse karşılığında, hür, köle karşılığında köle ve kadın karşılığında da) onu katleden (kadın) kısasen öldürülür. (Fakat hangi bir katil için kardeşi) İnsanlık, dindaşlık veya vatandaşlık gibi bir suretle aralarında bir kardeşlik bulunan ve kısas yaptırmağa selâhiyetli bulunan kimse (tarafından bir şey) meselâ kısas yaparak öldürülmesi veya diyet alınması (affedilirse) bu hususta (mâruf) ahlaken güzel görülmüş (olan emre ittiba etmeli) dir. Artık bundan dolayı başa kakmamalı, katilden başka tazmânat vesaire istememelidir. (Ve ona) da o affeden kısas yaptırmak hakkına sahip olana da katil tarafından verilecek diyet vesaire (güzellikle eda edilmelidir.) Bu hususta müşkilât gösterilmemelidir. İyiliğe karşı İyilikte bulunmalıdır. (Bu) af ile muamelenin, diyet vesaire ile kısastan kurtulmanın şer'en caiz kılınması (Rabbiniz tarafından bir kolaylıktır, bir rahmettir.) Bunu takdir ediniz, böyle insanî, af edici, ahlâkî bir harekette sebat eyleyiniz. (Artık bundan sonra) böyle af ettikten ve diyet aldıktan sonra (her kim tecavüzde bulunursa) tekrar kısas talep eder veya katili öldürürse (onun için bir elem verici azab vardır.) Dünyada azap görür, cezaya uğrar, ahirette de cehennem azabına lâyık bulunur. Artık bu gibi gayri ahlâkî hareketlerden sakınmalıdır.
§ Kısas; esasen eşitlik manasınadır. Bir şeyin benzerini meydana getirmek demektir. Şer'en kısas şartları mevcut olunca katili maktul karşılığında öldürmektir ki buna: "Kısas finnefs" denir. Veyahut yaralanan veya kesilen bir aza karşılığında bunu yapanın da o azasını yaralamak veya kesmekdir ki buna da: "Fi Kısas Fil uzuv" denir.
§ Kısas icrası için birtakım şartlar vardır. Bu cümleden olarak:
(1): Katil; akıllı, bulûğ çağına ermiş, yaptığı cinayeti kasten isteyerek yapmış olmalıdır. Maktul da öldürülmesini gerektirecek suçtan uzak olmalıdır. Düşmanlardan olmak gibi öldürülmeyi hak etmiş bulunmamalıdır.
(2): Katil; kısastan önce cinnet getirmemiş veya ölmemiş veya çocuk ve torunlarından biri maktule varis bulunmamış olmalıdır.
(3): Kendileri lehine kısas yapılanlardan hiç biri katili affetmiş veya katil ile bir bedel üzere sulh olmuş olmamalıdır. Aksi takdirde kısas düşer, diğerlerine diyet verilmesi gerekir.
(4): Katil; maktulün usulünden olmamalıdır. Meselâ babası veya dedesi bulunmamalıdır.
(5): Katil; müslüman veya zımmi olduğu halde maktul düşman veya İslâm dininden dönmüş bulunmamalıdır. Veya katil hür olduğu halde maktul onun kölesi bulunmuş olmamalıdır. Bu durumda hapis ve dövme gibi taziren ceza lâzım gelir.
(6): Katiller birden çok oldukları takdirde her biri kısasa elverişli bulunmalıdır. Meselâ onların içinde bir mecnun veya bir çocuk bulunmuş olursa üzerlerine eşit
olarak diyet lâzım gelir. Kısas icra edilemez.
(7): Maktulün varisleri kısas talebinde bulunmalıdırlar. Çünkü bu hah, varislerine aittir.
'8>: Maktulün varisi malûm olmalıdır. Meçhul olursa kısas icra edilemez. Çünkü öyle meçhul bir şahsın kısas talep edecek bir varisi bulunmamı; olur.
§ Kısasın uygu I anı; sekli: Bu, yalnız kılıç gibi keskin bir kesici âleti ile, bir silâh ile katilin boynunu kesmek suretiyle yerine getirilir. İsterse katil maktulü suya veya ateşe atmak suretiyle veya gözlerini çıkarmak veya parça parça etmek gibi bir suretle öldürmüş olsun.
§ Diyet: Öldürmek veya aza kesmek gibi bir cinayet sebebiyle o cinayeti yapandan veya onunla beraber âkılesi denilen aşiretinden vesaireden alınıp hakkında cinayet yapılan şahsa veya onun vârislerine verilen maldır ki, bu bir nevî tazminat demektir.
§ Hür bir erkeğin diyeti bin dinar veya on bin şer'î dirhem gümüş veya yüz de ve veya iki yüz sığır veya iki bin koyun veya her biri iki parçadan ibaret olmak üzere iki yüz kat elbisedir. Hür bir kadının diyeti ise bunların yarısıdır.
Erkekler ile kadınlar arasında nüfus, İnsanlık, hayat itibariyle bir eşitlik olduğundan hür bir kadın karşılığında hür bir erkek te kısasen kati edilebilir. Fakat mal, kazanç itibariyle aralarında eşitlik olamaz. Erkekler daha ziyade üreticidirler. Bu sebeple kadınların diyeti erkeklerin diyetinden noksandır.
Kölelerin, cariyelerin diyetleri de kendi kıymetleri miktarında bulunmaktadır. Şu kadar var ki: Kölelerinden birini kıymeti bir hürrün diyeti miktarına eşit veya ondan ziyade olursa hürrün diyetinden on dirhem miktarı noksan verilir. Aynı şekilde bir cariyenin kıymeti de bir hür kadının kıymetine eşit veya ondan ziyâde bulunursa hür kadının diyetinden on dirhem miktarı eksik verilir. Bu, hürriyetin şerefine bir alâmettir.
§ Yaralanan ve kesilen organların diyetine gelince insanlarda eller, ayaklar, gözler, kulaklar gibi çift olan organların diyeti, bir nefsin tam diyetine eşittir. Bunlardan her birinin diyeti de bir nefse mahsus diyetin yarısı kadardır. Meselâ bir kadının gözü cebren çıkarılacak olsa o kadına mahsus diyetin yarısı bu cinayeti yapan şahıs üzerine lâzım gelir.
Kirpiklerin, göz kapakları gibi sayıları dört olan azalardan her birinin diyeti de bir tam diyetin dörtte biri nispetindedir. Dişlerden her birinin ersi = diyeti de sahibinin tam diyetinin yirmide birine eşittir. Ellerdeki, ayaklardaki parmaklardan her birinin diyeti de bir tam diyetin onda biri miktarıdır. Lisanın ve aklın diyetleri ise birer tam diyettir. Binaenaleyh bir kimse bir hata neticesi olarak bir kimsenin dilini kesse üzerine tam bir diyet lâzım gelir. Bu meseleler hakkında (Hukuk Islâmıye ve Istılah at ı Fıkhıye) unvanlı eserde geniş bilgi vardır.
|
