|
|
| وَكَتَبْنَا عَلَيْهِمْ فِيهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَيْنَ بِالْعَيْنِ وَالْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَالْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ ۚ فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَهُ ۚ وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ
-45 |
|
Ve ketebna aleyhim fıha ennen nefse bin nefsi vel ayne bil ayni vel enfe bil enfi vel üzüne bil üzüni ves sinne bis sinni vel cüruha kısas fe men tesaddeka bihı fe hüve keffaratül leh ve mel lem yahküm bima enzelellahü fe ülaike hümüz zalimun |
|
5-Maide Suresi 45. Ayeti Kerime Mealleri ve Tefsiri
Ö. NASUHİ BİLMEN MEALLERİ VE TEFSİRİ : 'Kur'anı Kerimin Türkçe Meali Alisi ve Tefsiri' |
| Ö NASUHİ BİLMEN MEALİ: |
Ve Biz onların üzerine o Tevrat´ta yazdık ki, «Şüphesiz cana can, göze göz, buruna burun, kulağa kulak, dişe diş ve yaralar biribirine kısastır.» Fakat her kim bunu tasadduk ederse, bu onun için bir kefarettir. Ve her kim Allah Teâlâ´nın indirdiği ile hükmetmez ise işte onlar zalimlerdir. |
| Ö NASUHİ BİLMEN TEFSİR MEALİ: |
Ve biz onların üzerine o Tevrat'ta yazdık ki: şüphesiz cana can, göze göz, buruna burun, kulağa kulak, dişe di; ve yaralar biribirine kısastır. Fakat her kim bunu bağışlarsa bu onun için bir kefarettir. Ve her kim Allah Teâlâ'nın indirdiği ile hükmetmez ise işte onlar zalimlerdir. |
Ö NASUHİ BİLMEN TEFSİRİ:
'Kur'anı Kerimin Türkçe Meali Alisi ve Tefsiri' |
Bu âyeti kerime, Hz. Musa'nın şeriatindeki kısas hükümlerini bildirmektedir, Cenâb-ı Hak'kın hükümlerine muhalefette bulunmanın bir zulüm olduğunu ihtar buyurmaktadır. Şöyle ki: Hak T e âlâ Hazretleri İsrail oğullarını zinadan dolayı recim cezasıyle mükellef tutmuş olduğunu bildirmişti. Şimdi de onlar hakkındaki kısas hükümleri şöylece beyan buyuruluyor: (Ve biz onların üzerine o Tevrat'ta yazdık) Farz kıldık, haksız yere yapılan saldırıların cezalarını beyan ettik (ki şüphesiz cana) karşılık (can) öldürülür (göze) karşılık (göz) çıkarılır (buruna) karşılık (burun) kesilir (kulağa) karşılık (kulak) kesilir (dişe) karşılık (diş) koparılır ve haksız yere yapılan (yaralar) da (birbirine kısastır) aralarında eşitlik temini kabil olursa yapılan bir yaranın bir benzeri de cânî hakkında yapılır. Bu şekilde eşitliğe riâyet edilmiş başkaları için bir uyanma vesilesi bulunmuş olur. (Fakat) böyle haksız bir muameleye mâruz kalanlardan (her kim bunu) böyle bir kısası, bir karşı cezayı (tasadduk eder) bağışlar, bu hakkı kendi rızâsı ile düşürür (se bu) bağışlama (onun için) o bağışlayan için (bir keffarettir) böyle affedici bir muameleden dolayı Cenâb-ı Hak onun günahlarını af ve mağfiret buyurur. Bir görüşe göre de böyle bir bağışlama, cânî için bir keffarettir, hak sahibi hakkından vaz geçince artık cânîye lâzım gelen ceza düşer. Onu Cenab'ı Hak'da sorumlu tutmaz, (ve her kini Allah Teâlâ'nın indirdiği İle) ilâhî kitabında beyan buyurduğu ile (hükmetmez ise işte onlar) öyle Allah'ın hükmünü terkedenler (zalimlerdir) adaleti bırakmış, kendi nefislerine sui'kast etmiş, kendilerini azaba mâruz bırakmış kimselerdir. Binaenaleyh, akıllı, düşünen bir kimse, kendi nefsini böyle bir tehlikeye mâruz bırakmamalıdır.
§ Rivayete göre bu âyeti kerime, İsrail oğullarının durumlarını beyan için nazil olmuştur. Onlar bu gibi hususlarda adalete, eşitliğe riâyet etmezler imiş. Meselâ: Nadir oğulları kabîlesini, Kureyze oğulları kabilesi üzerine tercih ederlermiş. Kısas cezasının lüzumunu yalnız Kureyze oğullarına tahsis etmişler. Nadir oğullarını bundan müstesna tutmuşlardı. Birde kadınları öldüren erkekler hakkında kısas cezasını tatbik etmezlerdi.
§ İslâm hükümlerine göre kısaslar iki türlüdür. Birisi "kısas finnefs" dir ki, bu, katili öldürülenin nefsi karşılığında öldürmektir. Diğeri de "kısas f i I e t r af dır. Ki, bu da yaralanmış veya kesilmiş bir aza karşılığında yaralayanın veya kesenin de benzer azasını yaralamak veya kesmektir.
§ Diyet de: Cinayet sebebiyle cinayete uğrayana veya varislerine bir nevi tazminat mahiyetinde olarak verilmesi lâzım gelen maldır.
§ Cinayet ise esasen cezayı gerektiren herhangi bir suçtur, yasak bir fiili yapmaktır. Bir kimseyi haksız yere öldürmek veya yaralamak bir cinayet olduğu gibi gasp, hırsızlık, yağma, telef etmek gibi fiiller de birer cinayettir.
§ Cerh, birşeyde yara meydana getirmek, herhangi bir azayı yaralamaktır.
§ Kafi uzuv (Aza kesme), insanın bir azasını kesmek, bedeninden ayırmak demektir. El, ayak, parmak, tırnak, gibi, kulak, dudak, ağız, burun gibi azalan kesmek ve göz, diş gibi azaları çıkarmak, kırmak ve kirpikleri, kaşları, baş saçlarını yolup koparmak, tıraş etmek gibi ki bütün bunlar "kafi" sayılır.
§ Duyguları ve kuvvetleri etkisiz hale getirmek ise, bir azayı iş göremez hale getirmek yaradılışından gayesinden mahrum etmek, o azayı faaliyetinden ayırmak, sekteye uğratmak demektir. "Ahkamı şer'iyemize göre azalar hakkındaki cinayetlerden dolayı kısas lâzım gelmesi için - adam öldürmekten dolayı kısas icrası için gereken şartlardan başka şu şartlar da vardır. (1) Kesilen veya yaralanan azanın yeri iyileşerek neticesi malûm olmalıdır. Çünkü ölümle sonuçlanabilir.
(2) Bir azanın kesilmesi, yaralanması, sahibinin emir ve müsaadesine dayalı olmamalıdır. Olursa kısas ve diyet lâzım gelmez.
(3) Cânî ile cinayete uğrayan kimse hür olmalıdırlar. Bunlardan biri veya her ikisi hür olmazsa kısas değil, diyet lâzım gelir. Çünki bunların kıymetleri farklıdır, bu sebeple aralarında eşitlik yoktur. Bu halde cinayete uğrayan hür olunca cânî olan kölenin sahibi tercihte serbesttir. Dilerse bu köleyi o hür kimseye verir, dilerse kesilen azanın diyetini vererek o köleyi yine mülkünde tutar.
(4) Azalarla ilgili diyetler arasında benzerlik bulunmalıdır. Binaenaleyh erkekler ile kadınlar arasında meydana gelen yaralamadan ve aza kesmeden dolayı kısas lâzım gelmeyip diyet verilmesi icabeder. Çünki bu karşılıklı azalara ait diyetlerin miktarı farklıdır.
(5) Azalar arasında mahal ve menfaat itibariyle benzerlik bulunmalıdır. Binaenaleyh meselâ: Bir baş parmak yerine bir şahadet parmağı kesilemez.
(6) Azalar hakkındaki cinayette cânîler birden çok olmamalıdırlar. Birden çok olurlarsa haklarında kısas değil, diyet lâzım gelir. Çünkü bunların fiilleri arasında az çok bir fark vardır. Eşitlik yoktur ki, kısas icrası uygun olsun.
(7) Azalar hakkında kısas yapılabilmesi için benzerliği temin mümkün olmalıdır. Meselâ: Bir kimse bir şahsın iki kolunu veya iki ayağını kesecek olsa kendisinin de iki kolu veya iki ayağı kesilir. Bunda benzerlik mümkündür. Fakat aksi takdirde diyet lâzım gelir, kısas lâzım gelmez. Meselâ: Kasden çıkarılan bir gözden dolayı kısas lâzım gelmez, çünkü bunda benzerliği temin mümkün değildir. Bu halde diyet lâzım gelir. Maamafih bir kimse bir şahsın gözünde yalnız ziyayı, görmeyi yok etse kendi gözünde de usulü dairesinde ziya ve görme yok edilir. Çünki bunda benzerlik mümkündür. Dilde de kısas cereyan etmez. Çünkü diller uzanır ve kısalır olmaları sebebiyle onlarda benzerlik bulunmuş olmaz. Ve sağlam bir aza, meselâ bir el, bir ayak, ayıblı arızalı bir aza karşılığında kısas olarak kesilemez. Çünki bunlarda benzerlik temin edilemez. Tamamen kesilen kulaktan ve kulağın bilinen, belirli bir parçasından dolayı kısas yapılacağı gibi marinin yani: Burun ucunda kasabeden fazla olan yumuşak, kemiksiz yerinin kesilesinden dolayı da kısas yapılır. Fakat kulağın sınırı belli olmayan bir parçasının kesilmesinden dolayı kısas icra edilemez. Burun kasebesında, dişlerden başka kemikler de, caife ve gayricaife denilen yaralarda, kirpikler ile göz kapaklarında, işitme, söyleme, koklama, tatma kuvvetlerinde, şehevî kuvvetlerde kısas câri değildir. Zira bunlarda da benzerlik temini mümkün olmaz. Caife, içe kadar işleyen yaradır. Göğüste, arkada, karında açılan yaralar gibi, içe işlememiş bir yaraya ada gayricaife denir. Elde, ayakta, boyundaki yaralar gibi.
§ Şeriatımızın hükümlerine göre kasden katlin, yani öldürülmesi meşru olmayan bir insanı yaralayıcı aletlerden biriyle kasden öldürmenin hükmü, şartları mevcut olunca kısas ile öldürülenin mirasından; vasiyetlerinden katilin mahrum olması ve uhrevî mesuliyetidir. Şu kadar var ki, kısas, bazen diyet karşılığında veya cinayete uğrayanın veya vârislerinin affiyle karşılıksız veya bir bedel karşılığında düşer. Kasde benzer bir yol ile öldürmenin yani öldürülmesi meşru olmayan bir insanı yaralayıcı aletlerden sayılmayan bir şey ile öldürmenin hükmü de diyeti mugallâzâ (ağır diyet) ile kefaretten ve miras ile vasiyete kavuş amam aktan ibarettir, tazir cezasını hak etmektir ve uhrevî mesuliyettir. Diyeti mugallâzâ, diyetin deve cinsinden verileceği takdirde göz önüne alınır, hür olan erkek bir maktul için tam yüz deve verilmesi lâzım gelir ki: Bu bir diyeti muğallazadır. Keffareti katilden maksat da bazı öldürmelerden dolayı verilecek diyetlerden başka yapılması icab eden bir kefarettir ki, bu mümkün ise bir mü'min köle azat etmektir. Bu bulunmadığı takdirde ardarda iki ay oruç tutmaktır ki bu günahların af ve örtülmesine vesîle olacağı için böyle keffâret adını almıştır. Bununla beraber, bu kefaretin lüzumu katilin akıllı, bulûğ çağına ermiş, hür, müslüman olması halindedir. Hata olarak öldürmenin hükmü de tam diyet ile mirastan, vasiyetten mahrumiyet ve kefaret ile uhrevî mesuliyettir. Kasden yaralama ve aza kesmenin hükmü de mikdarda eşitlik, ve benzerlik mümkün olduğu takdirde kısastır. Mümkün olmadığı takdirde de diyet veya hükümeti âdildir. Hükümeti âdil ise mikdarı seran belirlenmiş olmayıp bilir kişinin usulü dairesinde takdir ve tayin edecekleri diyettir. Hata olarak yaralama ve kesmenin hükmü de bir aza yaralanmış, veya tamamen kesilmiş veya menfaati tamamen yok olmuş ise diyettir. Böyle olmayıp da azada zaaf ariz olmuş ise veya azada kusur sayılacak bir eser kalmış ise hükümeti âdildir. Kısasın şartları ve diyetlerin miktarı hakkında Bakara süresinin 178 inci âyeti kerimesinin tefsirine müracaat ediniz!..
|
|
|
